Op 25 februari 2007 was het 66 jaar geleden dat er in Amsterdam en omstreken massaal gestaakt werd als protest tegen de jodenvervolging.
Na provocaties en pesterijen van de kant van de NSB braken er in februari 1941 vechtpartijen uit tussen de W.A. (NSB -Weer Afdeling) enerzijds en joodse knokploegen anderzijds. W.A. man Koot bleef na afloop dood op straat liggen. De Duitsers grepen in en sloten de jodenbuurt in het centrum af. Bruggen werden opgehaald en er werden razzia's gehouden. In twee dagen tijd werden 425 joodse mannen opgepakt. Ze werden verzameld op het Jonas-Daniël Meyerplein, waar ze mishandeld en vernederd werden voordat ze werden gedeporteerd naar het Oostenrijkse concentratiekamp Mauthausen.
Niet-joodse Amsterdammers Piet Nak en Willem Kraan besloten uit protest op te roepen tot een staking. De Communistische Partij Nederland (CPN) en vele anderen volgden. Deze mensen gingen de bedrijven langs, waaronder de Gemeente reiniging en de Bestrating. 's Avonds kwamen ze bij elkaar op de Noordermarkt, waar een manifest werd uitgedeeld met de beroemde stakingsoproep: “STAAKT STAAKT STAAKT!” Al gauw reden er geen trams meer door Amsterdam, scheepswerven en fabrieken lagen plat en honderden mannen liepen in groepen door de binnenstad.
Naar huis terugkerende forensen uit omliggende gemeenten verspreidden het nieuws. De volgende dag braken er ook stakingen uit in de Zaanstreek, het Kennemerland en het Gooi. Zelfs in Utrecht legde men het werk neer. Na de aanvankelijke verbijstering reageerden de Duitse bezetter onmiddellijk. De uitzonderingstoestand werd afgekondigd en de Grüne Polizei trad hard op. Met veel geweld werd de staking gebroken. Hierbij vielen negen doden. Drie stakers werden twee weken later gefusilleerd.
In Muiden en Weesp werd op de tweede dag, 26 februari 1941, ook gestaakt. In Weesp bij “ N.V. Geesink en zoon voor brandweermateriaal” door 100 man., bij “De Magneet-fietsenfabriek” door 60 man, door de “Hollandse gummifabriek” met 150 man, “Van Houten, chocoladefabriek” 500 man, “Phillips” 20 man en bij textielfabriek “De Wetri” door 60 man. In totaal door 740 man (of vrouw).
T. Hagen (70 jaar) uit Ankeveen vertelde in 1996:
“Ik kwam bij de poort van Van Houten en daar werd gezegd: We staken. We liepen de poort uit en gingen met een heel stel Weespers naar fietsenfabriek De Magneet aan de overkant (Naar Villa Casparus – GK). Theo Eitjes werd er bij geroepen en we liepen naar de Achtergracht. Er was daar nog water en het was heel smal. Naast de melkfabriek van Neerlandia was een drukkerij van Van Houten. We gingen met een man of tien naar binnen, maar werden er door de baas weer allemaal uit gestuurd. Er liepen honderden mannen door Weesp. De straten waren vol stakers. We gingen naar het café op de hoek van de Nieuwstad en de Breedstraat, café het Molentje, van Van Houten. Theo Eitjes vroeg me wat ik wilde drinken. Hij was een jaar of twintig en ik was vijftien. Ik zei: Een kogelflesje (limonade –GK) maar hij zei: Ben je besodemieterd?! Nou, toen heb ik maar een borrel genomen, een citroentje.”
“In de loop van de middag waren de meeste stakers weer aan het werk gegaan. Wij waren één van de laatste groepen die weer terug kwamen bij de poort van Van Houten. Ik was op mijn veertiende begonnen met werken als cacao-werker en verdiende f4,32 per week. Maar van de Moffen mocht Van Houten die stakingsdag niet uit betalen. Toen kregen we als compensatie allemaal een kilo cacao. Dat was één gulden waard, dus zo slecht zijn we er uiteindelijk niet van geworden. Later heb ik me pas gerealiseerd hoe gevaarlijk het was, wat we deden. Bij de Roskam, (Nu de ING-bank – GK) een klein eindje verderop, lagen Duitse soldaten. Die hadden ze zo tegen ons in kunnen zetten. Maar dat is dus niet gebeurd.”
In Muiden werd gestaakt door “Broshuis” met 50 man, door de “Bouvyzoutfabriek” met 70 man, door “N.V. Scheepvaartmaatschappij v.h. Schouten” met 25 man en door “Amroh technische Exportfabriek” deels met 6-7 man. In totaal dus zo 'n 150 man (of vrouw).
N. Hoetmer (81 jaar) uit Muiderberg vertelde in 1996:
“Op de ochtend van 26 februari 1941 kwam ik op mijn werk bij Broshuis in Muiden. De jongens zeiden: Ga maar weer naar huis want we staken. Ik kan het me nog goed herinneren. We waren niet bang en zeiden tegen elkaar dat we het gewoon moesten doen. Ik was bankwerker en heb 4 jaar bij Broshuis gewerkt. Het kwam me wel goed uit dat ik die dag naar huis kon, want ik ben meteen in mijn tuin gaan werken om een nieuwe schering te zetten. De volgende dag ben ik weer naar Broshuis gegaan. De chef, Gaarkeuken heette hij, zei: Ik zou maar weer beginnen. Van de Duitsers heb ik verder geen last gehad.”
