'DE DIGITALE SLUIZ'

Een explosieve erfenis

aflevering 128 van 27 september 2005

Op vrijdag 17 januari 1947 om 13:07 ontplofte op het Kruitpad in Muiden, ter hoogte van de loswal, bij het uitladen van een transport, een grote hoeveelheid artilleriegranaten.

De granaten waren afkomstig van Duitse bunkers langs de kust en andere plaatsen in Nederland. Het was de bedoeling de granaten te demonteren op Springstoffenfabriek De Krijgsman. Hiervoor werden al enige tijd tewerkgestelde NSB-ers gebruikt, die in een loods nabij het huidige eerste veld van SC Muiden, de granaten van de hulzen moesten scheiden. Het kruit uit de hulzen werd teruggewonnen, en de granaten werden leeg gestoomd om het TNT te verwerken in mijnpatronen.
Bij het uitladen van het transport, dat bestond uit vier met granaten volgeladen trucks van de Opruimings- en Bergingsdienst uit Leiden, ging het mis. Men begon al voordat de opzichter Joh. Rozendaal terug was van de schafttijd, omdat de militairen gauw klaar wilden zijn. In de voorgaande dagen hadden ervaren kruitwerkers zich al geërgerd aan het roekeloze gedrag van de militairen. De eerste wagen werd zonder moeilijkheden gelost en reed een eindje door om plaats te maken voor de tweede. De granaten werden met de hand gelost door 15 militairen. Men gaf de grote gele granaten aan elkaar door tot de laatste van hen ze op een lorrie legde. Deze werd via een smal spoorlijntje naar het fabrieksterrein gereden, waarop enkele tientallen meters afstand het gebouw stond waar de demontage plaatsvond. Tussen het demontagegebouw en de weg bevond zich een kruitmagazijn, waar 500 kg springstof lag opgeslagen. (zie schets). Tijdens het lossen van de tweede truck gebeurde het ongeluk.

Er zijn verschillende lezingen. Mogelijk is er een granaat te hard op de lorrie gelegd (Dagblad Gooische Klanken, 18-1-'47), of er is een granaat hard op de rails gevallen (Hermanus Wolvetang, kruitwerker, inmiddels overleden). J. Ramselaar uit Soest, de enige overlevende militair zegt dat er een ontsteking zat op één van de granaten. Dat was volgens Jan Kersten niet gebruikelijk, de ontstekingen werden pas vlak voor het afvuren op de granaat geschroefd.
SC van Diest (historicus en inwoner van Muiden in 1947, inmiddels overleden) had een andere verklaring. Een granaat zou gesaboteerd zijn in een Tsjechische wapenfabriek. Als gevolg van deze sabotage ontploft de granaat direct na het afvuren, nadat hij in de getrokken loop een aantal malen om z'n as is gedraaid. Bij het voortijdig uitladen van de granaten heeft men wellicht een granaat naar iemand toe gerold, waardoor de gesaboteerde granaat dus is afgegaan. Van Diest hoorde dit van een technisch wapendeskundige.

Hoe het ook zij; er volgde een ontploffing. In één grote kettingreactie ontplofte het kruitmagazijn, lorries en vrachtwagens. De granaten die niet ontploften werden door de explosies naar alle kanten weggeslingerd. De wijde omgeving lag bezaaid met granaten. Ook in de bebouwde kom van Muiden lagen hier en daar granaten en ontstekingen verspreid. Er zat een grote krater op de plaats waar zich eerst het kruitmagazijn bevond. Veertien militairen werden gedood. Eén overleefde wonder boven wonder omdat hij net even een nieuwe lorrie was gaan halen. Drie toevallig passerende Muider kruitwerkers kwamen ook om: Ab van Huissteden(44), Willem Wolvetang(36) en Maarten Pauw(31). De schade in Muiden was enorm en er vielen vele gewonden.
Het demonteren van granaten werd tijdelijk opgeschort, maar volgens Jan Kersten, oud-werknemer van de Kruitfabriek, werden er in 1951 nog steeds granaten leeg gestoomd. Er lagen in het noorden van het terrein stapels lege granaten en bunkerslopers kwamen regelmatig TNT halen. De grootste en overtollige granaten werden met enkele scheepsladingen naar Pampus gevaren en daar tot ontploffing gebracht. In de jaren tachtig werden door spelende kinderen in het bos nabij de plaats van de ontploffing granaten gevonden. Ook op het KNSF-terrein zijn in de omgeving van de explosie granaten aangetroffen. De granaten in de Muidertrekvaart zijn nooit opgespoord en geruimd.
GK

terug naar het overzicht

U kunt uw bijdrage zenden of opmerkingen kwijt door op de onderstaande envelop te klikken
U belandt dan op ons reactie formulier: