Het is vrijdagmiddag, bijna 5 uur. Op de A1 staat een file.
Een bijna ononderbroken stroom sluipverkeer raast over de Maxisweg naar huis. Een eenzame fietser kan met veel moeite het veilige fietspad aan de overkant bereiken. In gedachten verzonken rijdt hij de weg voor de zoveelste keer als hij opeens wordt opgeschrikt door een luid signaal: Het is de fluit van de Kruitfabriek. Een korte maar zware fluittoon, die al het andere overstemt. De fietser kijkt op zijn horloge. Het is precies vijf uur, de fabriek gaat uit, het weekend begint. Op het Kruitpad blijft het verder rustig. Een enkele werknemer stapt in zijn auto en rijdt door de poort. Dat was vroeger wel anders; toen klonk de fluit elke dag, nu alleen nog maar op vrijdagmiddag.
In de jaren zestig van de vorige eeuw was Muiden nog een industriestadje, met volop werkgelegenheid voor de eigen inwoners. Naast de Kruitfabriek, waar toen op zijn minst een paar honderd mensen werkten, waren er de zoutfabriek van Bouvy, de scheepswerf van Schouten, de carosseriefabriek van Broshuis en de electronicafabriek van Amroh. Bouvyzout was landelijk bekend; het zoutvaatje met de pauw stond op ieders ontbijttafel. Bij Schouten werden sleepboten, reddingsboten, waaronder de befaamde "Prins Hendrik" en vele andere schepen gebouwd en gerepareerd. Broshuis had een goede naam in de wereld van trailers en vrachtvervoer. De radiobouwpakketten en luidsprekers van Amroh waren beroemd tot over onze landsgrenzen. Kortom; Muiden had een bloeiende industrie, die was voortgekomen uit de nijverheid in de vorige eeuwen.
Kruitfabriek De Krijgsman begon al in 1702 op de huidige plek in de Noorderrietpolder met het maken van kruit. De zoutfabriek van Bouvy aan de Herengracht was een samenbundeling van een aantal kleine zoutziederijen, die in de 17e eeuw opkwamen. In de wijk Mariahoeve leven De Pauw, De Lelie, Het Anker, De Langhe Gang en De Duyf voort als straatnamen. In dezelfde Muidense wijk kun je ook de namen vinden van enkele voormalige scheepswerven, die uiteindelijk opgingen in de werf van de familie Schouten in de Hellingstraat. Het Hert en Nooit Gedacht herinneren hier nog aan. De carosseriebouw van Broshuis in de Naarderstraat kwam voort uit een wagenmakerij naast de smederij van Melis. In de late negentiende eeuw was er nog volop ruimte voor dit soort ambachtelijke werk. De industrie breidde zich in de twintigste eeuw echter steeds meer uit en kwam al gauw klem te zitten tussen de onaantast-bare vestingwallen.
Na de TweedeWereldoorlog volgde er eerst nog een bloeiperiode tijdens de opbouw van de jaren vijftig en de economische voorspoed van de jaren zestig. Schouten haalde in die tijd de eerste buitenlandse gastarbeiders naar Muiden, door mensen te ronselen uit Gijon in Noord-Spanje. Ze werden gehuisvest in de wijk Noordwest. Eind jaren vijftig waren er door de Kruitfabriek al mensen uit de omgeving van Hardenberg, in de kop van Overijssel, naar Muiden gehaald. Het was de tijd dat je als kind geen horloge nodig had als je ging spelen in Muiden of op de dijk. Je hoorde de "fluit van de helling" of van Bouvy, of anders wel die van de Kruitfabriek om 5 uur, die je waarschuwde dat het tijd was om naar huis te gaan.
In de middagpauze, zo tussen twaalf en één uur, half twee, zag je de mannen in hun blauwe overalls lopend of fietsend, van hun werk op de fabriek naar huis gaan om warm te gaan eten. Het straatbeeld was letterlijk gekleurd door hun aanwezigheid.
In de jaren zeventig kwam de klad in de industrie, zowel landelijk als plaatselijk. De scheepsbouw in Muiden werd beëindigd en vervangen door een jachtreparatiewerf, de zoutfabriek werd afgebroken en vervangen door een woonwijk, de carosseriebouw en de electronica verhuisden naar Kampen en Weesp, maar de Kruitfabriek bleef, als enige industrie, bestaan. Ondanks explosies in 1963, 1966, 1972 en 1983 verdween de Kruitfabriek niet. Zelfs na economische tegenslagen en steeds strengere veiligheidseisen bleef de fabriek produceren. Er werd zelfs flink winst gemaakt. Het personeel was trouw en had een hechte onderlinge band. De personeelsvereniging organiseerde uitstapjes en feesten, gaf een blad uit met de titel "De Kruitpers" en hield in de jaren zestig filmmiddagen voor kinderen in de kantine of in de zaal van café Gieling. Pas toen de Koude Oorlog in 1989 eindigde en de export vrijwel tot stilstand kwam, moest ook de Krijgsman, die inmiddels was omgedoopt tot Muiden Chemie, haar poorten sluiten. De Kruitfabriek was failliet. Bijna alle werknemers werden ontslagen, op een handjevol na, dat voor de veiligheid van de voorraden en de gebouwen moest zorgen. Het werd stil aan het Kruitpad.
Maar een jaar later werd de productie toch hervat, met financiele steun van Royal Ordnance, een dochter van British Aerospace. De KNSF bleef eigenaar van de grond en de naam van de fabriek werd Muiden Chemie International. Een nieuwe bloeiperiode brak aan, met een bescheiden omzet en een beperkt aantal werknemers, maar toch, er werd gewerkt. De traditie werd voortgezet. - Op 13 mei 2000 ontplofte de vuurwerkfabriek van SE Fireworks in Enschede. De doden, gewonden en de schade die dit veroorzaakte zette vele mensen aan het denken. Ook de veiligheid van de Kruitfabriek kwam weer ter discussie. Dat werd verergerd door een brand op 20 augustus 2001, waarbij weliswaar geen gewonden vielen, maar de opwinding was er niet minder om. De Kruitfabriek zou opnieuw moeten investeren in de veiligheid, vanwege nieuwe strengere eisen van de overheid. De omzet liep echter tegelijkertijd terug. Geld voor de noodzakelijke investeringen was er niet. De Engelsen hielden hun hand op de knip en de overheid was onverbiddelijk. Het veiligheidsaspect bleek uiteindelijk toch doorslaggevend. Op 23 januari 2003 werd op een persconferentie bekend gemaakt dat het doek gevallen is: De fabriek gaat volgend jaar alsnog dicht, voorgoed.
Dat dit de provincie en de gemeente Muiden niet slecht uitkomt is volgens sommige mensen toeval. Anderen zullen zeggen dat zij hierbij een handje geholpen hebben. Hoe dan ook; er kunnen straks misschien een heleboel huizen gebouwd worden op het KNSF-terrein. Als het werkelijk zover komt dat de fabriek gaat sluiten, zal Muiden ingrijpend veranderen. Twee jaar geleden maakte een groepje studenten een schets voor de toekomst van Muiden. Daarin werd voorzien dat er woningen, parkeerplaatsen, een jachthaven, natuur- en recreatieterreinen en wellicht nog wat bedrijvigheid zouden kunnen komen op de plek waar nu de Kruitfabriek staat. Ook de veiligheidszone zal niet meer nodig zijn als de fabriek sluit. Er kunnen dan nieuwe wegen aangelegd worden en woningen op plaatsen waar dat nu niet mag.
Dan zal dan ook de laatste fluit niet meer klinken. Met de Kruitfabriek verdwijnt de industrie uit Muiden. Het is het einde van een tijdperk van ruim driehonderd jaar. Misschien dat we daar in het feestgedruis rond de viering van het 1050- jarig bestaan van ons stadje even bij stil moeten staan, al was het alleen maar om te beseffen hoe snel de veranderingen gaan.
