Groene Hart stukje kleiner
Uit de NRC van 29 november 2001
Door onze redacteur HARM VAN DEN BERG
DEN HAAG, 29 NOV. Minister J.Pronk (Ruimtelijke Ordening) heeft het Groene Hart een stukje kleiner gemaakt om de ruimtenood van de grote steden te lenigen. Tegelijk heeft hij met instemming van het kabinet de hele Veluwe opgewaardeerd tot Nationaal Landschap. Dit blijkt uit de nieuwste versie (deel 3) van de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening die Pronk gisteren heeft gepresenteerd. De eerste uitgave van dit beleidsstuk is begin dit jaar gepresenteerd. Het bevat de uitgangspunten voor de ruimtelijke ordening in Nederland tot 2030, de praktische uitvoering volgt later. Ook zal de Tweede Kamer er nog een besluit over moeten nemen. Uit de laatste versie met bijbehorende kaarten blijkt dat het Groene Hart, dat reeds langer het beschermende predikaat Nationaal Landschap draagt, op drie plekken is verkleind. Het betreft de Bloemendaler Polder bij Huizen, de Zuidplaspolder bij Gouda en Rijnenburg ten westen van Utrecht. Het betreft in totaal 5.556 hectare, drie procent van het hele gebied. Hier mag in principe worden gebouwd.
Na de publicatie van de eerste versie met zijn rode en groene contouren en de zogenoemde balansgebieden was er veel kritiek op "het ontbreken van regie". Het rijk liet volgens deze geluiden de inrichting van Nederland en in het bijzonder van de nog open ruimte te veel over aan de lagere overheden. Daardoor zou de ruimtelijke ordening een rommeltje worden. Die kritiek hebben GroenLinks en Milieudefensie ook nu nog. "Eén derde van Nederland is nog steeds zoekruimte voor verdere bebouwing", aldus W.Duyvendak van Milieudefensie. Volgens GroenLinks is de grootste misser dat er geen rem is gezet op de uitbreiding van bedrijventerreinen en glastuinbouw. "Een verrommeling van Nederland dreigt", aldus GroenLinks. De PvdA spreekt van "een verbetering".
De rode en groene contouren uit de Vijfde Nota waren al snel omstreden. In de gebieden met de rode contouren, aangewezen door het rijk, mocht nog worden gebouwd. De beslissing hierover zou echter aan de lagere overheden, de gemeenten in het bijzonder, worden gelaten. In de gisteren uitgebrachte versie zijn de contouren in feite weer weggelaten en vervangen door 'bundelingsgebieden', die meestal samenvallen met door het rijkaangewezen stedelijke netwerken. Het rijk heeft volgens Pronk op twee belangrijke momenten in de besluitvorming de regie: bij het vaststellen van de bundelingsgebieden en bij het goedkeuren van de definitieve plannen met de rode contouren. Provincies en gemeenten moeten het eerst eens zien te worden over de vraag waar de rode contouren zullen liggen om verdere verstedelijking mogelijk te maken.
De bedoeling is dat ruwweg de helft van de noodzakelijke nieuwe bebouwing plaatsheeft binnen die roodomljnde vlekken, wat in het algemeen al stedelijk gebied zal zijn. Voor de andere helft moet in het gehele bundelingsgebied, waar ook dorpen en buurtschappen onder vallen, dan een plek worden gevonden. Daardoor zal volgens Milieudefensie de verstedelijking van het platteland toenemen.
In deze Vijfde Nota van het kabinet ontbreekt een standpunt over de Zuiderzeelijn, de verbinding tussen Randstad en Groningen. Pronk erkende desgevraagd dat hierover binnen het kabinet problemen zijn gerezen, vooral over de financiering. Naar verluidt staat het tracé voor een spoorverbinding al wel vast, maar wordt wegens de uitzonderlijk hoge kosten afgezien van de magneet- of zweeftrein van Siemens.
Pronk ziet ook af van het rondje Randstad, het plan voor een nieuwe en vooral snelle metro- of zweeftreinverbinding tussen de grote steden.