Uit de Gooi- en Eemlander van 17-april-2002
PvdA-Kamerlid Adri Duijvestein bindt de strijd aan met de verrommeling
In de Bloemendalerpolder tussen Muiden en Weesp wil de provincie, met in haar kielzog de twee stadjes aan de Vecht, 5000 woningen bouwen. Volgens PvdA-Kamerlid Duijvestein hoeft de polder helemaal niet te worden opgeofferd aan woningbouw.
Het eerste succesje heeft Adri Duijvestein, lid van de Tweede Kamer voor de PvdA, al binnen. Zijn partijgenoot minister Pronk van ruimtelijke ordening heeft ingestemd met een onderzoek naar een grote woningbouwlocatie in de Haarlemmermeer. Hoe het onderzoek ook uitpakt, Duijvestein is er van overtuigd dat het door hem geopperde plan Voor een 'Haarlemmermeerstad' met 30-40.000 woningen tussen Nieuw-Vennep en Hoofddorp er gewoon komt. Dat zou bijvoorbeeld de Bloemendalerpolder bij Weesp als groen gebied kunnen redden. Met zijn Haarlemmermeerstad trekt hij ten strijde tegen de verrommeling van Nederland. "Grijp de kans om een unieke stad te maken."
door Henk Geist
HAARLEMMERMEER, WEESP - Adri Duijvestein heeft forse kritiek op de manier waarop in Nederland al jarenlang ruimtelijke ordening wordt bedreven. Terwijl de behoefte aan woningen en bedrijventerreinen de komende jaren nog enorm groot is worden er geen heldere keuzes voor nieuwe, grote bouwlocaties gemaakt. Ook niet in de Vijfde Nota over de Ruimtelijke Ordening waarover de Tweede Kamer zich deze week weer buigt. "De Vijfde Nota is politiek gezien niet moedig. Mijn plan voor een Haarlemmermeerstad is een protest tegen de cultuur van de Vijfde Nota. Ik heb zelf aangedrongen op die nota, maar het is geen geslaagde operatie geweest. Er worden geen echte, expliciete ruimtelijke ordeningskeuzes gemaakt." Dat klemt te meer daar Nederland - en de Randstad in het bijzonder - de komende decennia een enorme verstedelijking te wachten staat. De Vijfde Nota rept in het maximale scenario over twee miljoen woningen en 40.000 hectare bedrijventerrein tot 2030.
"Dat is een keihard gegeven. Op het moment dat je besluit dat er
honderdduizenden woningen en duizenden hectares bedrijventerrein bij moeten komen dan moet je ook aangeven waar dat kan gebeuren. Dat doet de Vijfde Nota niet. Het rijk maakt geen expliciete keuzes. De massa woningen die gebouwd moet worden zal zich dan noodzakelijkerwijs verspreiden, elke gemeente een beetje. Dan laat je het versnipperen. Daarmee wordt de kwaliteit van alle gebieden aangetast. Neem de Bloemendalerpolder bij Weesp. Daar zijn vijfduizend woningen gepland. Een kwart van die polder wordt daarvoor opgeofferd, maar dan is de totale polder natuurlijk verloren."
Verstedelijking
De huidige praktijk van de ruimtelijke ordening leidt tot een sluipende verstedelijking, meent Duijvestein. "Het is een bestuurscultuur waarin we iedere dag een beslissing nemen voor de volgende week. Maar we kijken niet hoe het er over dertig jaar uit moet zien. Elke keer weer plakken we vijfhonderd, duizend of tweeduizend woningen ergens tegenaan, gaandeweg zijn we bezig om tal van plekken te verstedelijken. Op tal van plekken in Nederland worden op deze manier hele karakteristieke cultuurlandschappen vernietigd."
Duijvestein vreest dat deze gang van zaken alleen maar in de hand wordt gewerkt nu Pronk de keuze van nieuwbouwlocaties in eerste instantie wil overlaten aan lokale en provinciale overheden. De Noord-Hollandse bestuurders hebben onlangs de beoogde woningbouwplekken aangewezen. Gekozen werd onder meer voor de Bloemendalerpolder, de Legmeerpolder bij Amstelveen en de Bollenstreek. Een keuze die volgens Duijvestein precies duidelijk maakt hoe het niet moet. "Met de kamercommissie zijn we laatst op een rondrit door Zuid- en Noord-Holland geweest. We gingen van de ene naar de andere gemeente en elke bestuurder vertelde wat er gebouwd zou worden. Dat was echt een schrikbeeld. Bijna een aaneengesloten rij van bouwlocaties. Het betekent een grove aantasting van de Bollenstreek en het Groene Hart. We zijn ons onvoldoende bewust dat we zo het land aan het verkwanselen zijn."
Deze verrommeling van de ruimte moeten wat betreft Duijvestein worden tegengaan door het maken van duidelijke keuzes. "Je moet kiezen voor drie, vier of vijf grote locaties waar je de verstedelijking concentreert Ik heb dat al eens eerder gezegd voor het gebied tussen Rotterdam, Den Haag en Zoetermeer. Daar moet je een volwaardige stad neerzetten met een paar parken. Maak geconcentreerd gebruik van de ruimte. Maar die keuze maakt men niet, men blijft er nu steeds maar een stukje aan plakken. Dat komt door die miezerige praatcultuur van ons, de angst om echte beslissingen te nemen. Met als gevolg dat het gebied straks een groot stedelijk conglomeraat wordt, een amorf tussengebied, waarbij niet is nagedacht over een centrum, voorzieningen of openbaar vervoer. Dan hebben we de kans laten liggen om een echte stad te maken."
Plakje voor plakje
Vanuit deze gedachtegang is Haarlemmermeerstad volgens hem dan ook een volstrekt logische keuze. "Het gaat er niet om dat ik mijn zin wil doordrijven. De vraag is niet of Haarlemmermeerstad er komt, maar hoe. Gaat het stiekem of openbaar. Straks zal Haarlemmermeer merken dat toch grote delen van de polder weer gaan verstedelijken. Plakje voor plakje. Dat vind ik onaanvaardbaar. Hou daar mee open concentreer de woningbouw. Grijp de unieke kans om een unieke stad te maken." Het laatste wat Duijvestein wil is dat de nieuwe Haarlemmermeerstad weer de zoveelste standaard nieuwbouwwijk wordt. Het moet eerder een anti-Vinex locatie worden. Een nieuwe stad met een nieuwe identiteit, waarin de burger de centrale figuur wordt. Laat mensen zelf hun stad bouwen. Maak een verkavelingstructuur en geef mensen een eigen stukje grond waarop ze hun eigen huis kunnen bouwen. Zoals dat vroeger ging, pandje voor pandje. Individueel opdrachtgeverschap, zoals Remkes (staatssecretaris volkshuisvesting, red.) dat ook wil. Ik geloof dat je mensen zelf een stad kunt laten maken. Dat hoeft niet binnen een paar jaar, we hebbende tijd tot 2020.'
Het gaat nu om keuzes die het belang van de afzonderlijke gemeentes overstijgt. We moeten op nationaal niveau beslissingen durven nemen. Het woningprobleem zal gigantisch toenemen als er niet voldoende wordt gebouwd." Duijvestein beseft terdege dat een dergelijk ingrijpend besluit voor Haarlemmermeer niet zomaar even van bovenaf kan worden opgelegd. "Ik ga geen amendement indienen om hier
45.000 woningen te bouwen. De echte beslissing wordt pas over een paar jaar genomen. Maak eerst eens een studie hoe het zou kunnen en hoe je daar mee om zou kunnen gaan. Organiseer een groot debat, maak een manifestatie over de verschillende ideaalbeelden. Als je met echt visionaire toekomstbeelden komt, waarin burgers zelfde kans hebben om aan de slag te gaan, dan kun je mensen enthousiast maken."