terug naar het overzicht

Muiden op scherp

 Uit het Algemeen Dagblad van 29 maart 2005

Massale bouw op het kruitfabriekterrein in Muiden - tot treurnis van de bevolking - is volgens minister Dekker onontkoombaar: de opbrengst is nodig om het terrein te ontdoen van onontplofte munitie. ,,Indianenverhalen'', zegt een oud-werknemer.


Door Milja de Zwart
 Muiden - Grote hoeveelheden onontplofte munitie. Asbestvervuiling. Het deels beboste terrein van de voormalige kruitfabriek in Muiden is 'een puinbak', zegt de Noord-Hollandse gedeputeerde Ton Hooijmaijers.

Ook minister Sybilla Dekker (VROM) en het gemeentebestuur zijn die mening toegedaan. Daarom omarmen zij het plan van een projectontwikkelaar om de schoonmaak te betalen uit de bouw van 1400 woningen. De meerderheid van de bevolking is fel tegen het volbouwen van dit fraaie stukje landschap, dat deel uitmaakt van het Groene Hart. De Muidenaren krijgen steun in de Tweede Kamer, die vandaag stemt over een voorstel slechts eenderde deel van het bosgebied aan het Gooimeer te bebouwen en die ook nog een appeltje te schillen heeft met de minister over de manier waarop zij is geïnformeerd.

Jan Kersten (75), oud-werknemer van de kruitfabriek, spreidt op zijn eettafel een plattegrond uit van het omstreden KNSF-terrein. Kersten werkte van 1951 tot 1989 bij de inmiddels gesloten fabriek en klom er op tot hoofd technische dienst. Hij kent de 70 hectare als zijn broekzak. Als jochie kwam hij er al, want zijn vader werkte ook op de fabriek. Hij weet precies wat er is ondernomen om vervuilingen en installaties uit het verleden op te ruimen en welke gebouwtjes een dak van asbest hadden. ,,Het terrein is niet vervuild'', zegt hij dan ook stellig.

Oud-werknemer kruitfabriek: terrein is schoon

Allereerst moet duidelijk zijn dat de fabriek kruit maakte. En geen munitie. ,,Een wereld van verschil'', zegt hij. Kruit ontploft niet zomaar. De reeks ontploffingen die de 300-jarige geschiedenis van de fabriek kenmerken, ontstonden voornamelijk bij het gevaarlijke productieproces. Na de oorlog kreeg de kruitfabriek er een taak bij: overgebleven munitie onschadelijk maken. Deze granaten werden aangevoerd en verwerkt op een 4,5 hectare stukje van het terrein, aan de oostkant. ,,Dat werk werd om veiligheidsredenen strikt gescheiden gehouden van de kruitproductie.'' In 1947 ging er iets fout bij het lossen van granaten. Er ontstond een enorme explosie waarbij zeventien doden vielen en talloze granaten door de lucht vlogen. Kerstens vader werkte op dit oostelijke deel van het terrein in het ketelhuis en overleefde de ramp door achter de schoorsteen te duiken. ,,De weggeslingerde rommel kwam neer in het gebied van 300 bij 150 meter langs de trekvaart. Door de westenwind belandden er veel granaten ten oosten van het terrein: in de stad, waar ook een enorme ravage ontstond. Langs de trekvaart, die het kruitfabriekterrein begrenst, stonden lorries met granaten. Die belandden in de vaart en liggen daar nog steeds. In de jaren 70 kapseisde op dezelfde plek een dekschuit met bouwmaterialen. Bij de berging kwam een duiker geschokt naar boven: 'Het ligt daar barstensvol granaten', riep hij. Vijf jaar geleden heb ik dat nog aan de burgemeester verteld, die vervolgens de Explosieven Opruimingsdienst heeft ingeseind. Maar er kwam geen onderzoek.'' Het EOD vond dat niet nodig omdat de munitie onder water geen acuut gevaar zou opleveren.

Als hoofd technische dienst had Kersten de supervisie over bouwwerkzaamheden. Als er moest worden gegraven in het oostelijke deel, kwam er soms een granaat naar boven. Ook de bosploeg die het terrein onderhield is nog wel eens op een projectiel gestuit.
In de loop der jaren zijn er een stuk of tien granaten gevonden. Ongelukken zijn er nooit mee gebeurd; als er nog een ontstekingsmechanisme aan zou zitten, wordt een granaat pas door een klap tot ontploffing gebracht. Volgens Kersten kunnen er onmogelijk granaten liggen buiten de oosthoek van het KNSF-terrein. En hoewel hij in dat oostelijke deel een zoekactie van bomexperts met een mijnendetector op zijn plaats vindt, is het zeer de vraag of er nog wat wordt gevonden. De projectontwikkelaar heeft de meeste gebouwen op dit deel van het terrein al laten slopen, er is met een dragline heen en weer gereden en de grond is op sommige plaatsen helemaal omgewoeld. Een ontploffing heeft niemand gehoord.