De VNG en de Postagentschappen

De sluiting van ons postagentschap in juli 2001 scheen voor ons gemeentebestuur als een donderklap bij heldere hemel te komen. Het brief die de omzetting van de Postagentschappen in 'Servicepunten' regelde was echter de Tweede Kamer in het najaar van 2000 gepasseerd. Had men beter moeten weten?

inhoud:

Samenvatting
Brief aan Postkantoren B.V.
Brief aan Tweede Kamer
Artikel in het maandblad van de VNG - januari 2002

Samenvatting

Op 12 oktober 2000 schreef de Staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat een brief aan de Tweede Kamer. In deze brief worden de eerder ( 7 juni 2000) aangekondigde plannen om tot reorganisatie van de Postvestigingen te komen nader uitgewerkt.
Deze plannen houden in dat er voor woonkernen met tenminste 5000 inwoners een postagentschap met een "volledig concessie-assortiment" (= het oude assortiment van 'de Hoek', van een postagentschap dus) binnen een straal van 5 km beschikbaar moet zijn. Voor woonkernen met minder dan 5000 inwoners wordt er naar gestreefd zo'n assortiment in 70% van de gevallen binnen een straal van 5 km beschikbaar te hebben. Postkantoren B.V. noemt dat een ' handhaving van een fijnmazig netwerk van postkantoren met een dienstverlening op een kwalitatief goed niveau', dat onverminderd haar uitgangspunt zou blijven. Maar ze vindt het wel noodzakelijk haar 'distributiestrategie' aan te passen.
In concreto wordt het echter het aantal postagentschappen van 1676 tot 800 teruggebracht en komen er 1300 'service-punten' bij. De brief vermeldt weldegelijk dat de service punten een beperkt assortiment hebben.

Dit verdwijnt:

Geld opnemen , Geld storten, Rekeningen openen
Expres giro betalingen
Aangetekende stukken buitenland versturen
Aangetekende stukken of stukken met waarde aangifte uitreiken
Gerechtelijke stukken
Verzekerd vervoer of vervoer met waarde aangifte
Buitenlandse betalingen
Buitenlandse postpakketten afgeven
Postfrankeermachine service voor bedrijven
Visaktes aanvragen en verkrijgen

Alleen dit blijft

Telefoonkaartenverkoop
Postzegelverkoop
Verzenden van pakketjes in Nederland
Aangetekende stukken binnenland versturen
Afgeven en frankeren van brieven
Verkoop van strippenkaarten.

Voor zover na te gaan is worden de consequenties van deze maatregel niet opgemerkt door enige (kleine) gemeente. Postkantoren B.V. geeft einde 2000 aan de belangen organisatie van gemeenten, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, een gelikte presentatie. Daarin kondigt zij aan dat het aantal verkooppunten met een 'nagenoeg volledig concessie-assortiment' van 1676 naar 2100 stijgt.
Jammer genoeg gaat men niet na wat dat 'nagenoeg volledig concessie-assortiment' nu eigenlijk inhoudt, en, zoals de VNG zelf bevestigde 'heeft men zich een rad voor de ogen laten draaien'.

Pas in september 2001, als de maatregel uitgevoerd wordt, komt men naar aanleiding van klanten van gemeenten tot actie en vraagt men Postkantoren B.V. rekening te houden met het belang van de postkantoren en -agentschappen voor leefbaarheid en vestigingsklimaat in dorp en stad. Een afschrift van deze brief gaat naar de Tweede Kamer.

In een recent artikel in de januari 2002 aflevering van het maandblad van de VNG staat echter:
"De Tweede Kamer lijkt inmiddels terug te komen op het vestigingsplan voor postkantoren. Staatssecretaris De Vries van Verkeer en Waterstaat gaf de Postbank in april vorig jaar de vrijheid om de reorganisatie door te voeren. Zij zou geen zeggenschap meer over de bank hebben. Kort voor het kerstreces bleek dat een Kamermeerderheid daaraan twijfelt. Een oplettende burger heeft namelijk artikel 12 van de Postbankwet uit 1985 herontdekt. Daarin staat dat de Postbank gebruik moet maken van postinrichtingen die door Verkeer en Waterstaat worden aangewezen. Hoewel De Vries heeft aangegeven dat het artikel niet voor dit doel is opgesteld, eist een Kamermeerderheid dat hij de Postbankwet toch gebruikt om de sanering van postkantoren voorlopig stil te leggen.

De VNG deed vorig jaar al een beroep op de Tweede Kamer om het tij te keren. De VNG maakt zich zorgen over de reorganisatie van postagentschappen omdat het de leefbaarheid en het voorzieningenniveau van wijken en kleine kernen aantast. Zij denkt dat de herontdekte Postbankwet perspectieven biedt. De Postbank is een voormalige staatsonderneming waarop de Postbankwet van toepassing is. De Postwet heeft betrekking op postkantoren en dié wet dicteert de PTT hoeveel afgiftepunten het bedrijf moet onderhouden. Door postagentschappen om te zetten in servicepunten houdt de PTT zich aan de Postwet."

Hieronder vindt u de brieven van de VNG aan Postkantoren B.V. en de tweede kamer, alsmede het volledige artikel in het maandblad van de VNG:

Brief aan Postkantoren B.V.

Postkantoren B.V.
t.a.v. de heer drs. H.C.M.C. Schölvink
Postbus 30444
3503 AU UTRECHT

19 september 2001

In de afgelopen maanden hebben ons in toenemende mate berichten bereikt van gemeenten die zich zorgen maken over de gevolgen van uw voorgenomen beleid inzake postkantoren en postagentschappen. Ook andere, waaronder recentelijk de ouderenbonden, hebben zich hierover uitgesproken. De VNG deelt deze zorgen voor het verdwijnen en aanpassen van de postagentschappen. Deze zorgen zijn nog niet weggenomen, ondanks de door de heer mr.drs.N.Aukes (dir.Public Affairs PTT Post) verstrekte informatie in het afgelopen jaar. Wij betreuren het dan ook dat enkele media berichtten dat deze operatie 'in nauw overleg' met de VNG zou zijn vormgegeven.

Postagentschappen vervullen in onze visie een belangrijke rol in het handhaven van de leefbaarheid en het voorzieningenniveau in (stads)wijken en kleine kernen. Door het verdwijnen van 1.300 postagentschappen dreigt de afstand tot een postvoorziening aanzienlijk te vermeerderen. De postkantoren en agentschappen hebben echter ook een belangrijke uitstraling op de omgeving. In de buurt van postagentschappen zijn vaak andere dorps- of buurtwinkels te vinden. Verdwijning van het agentschap betekent een vermindering van het vestigingsklimaat met mogelijke negatieve gevolgen voor het voortbestaan van andere winkels of bedrijven.

Het is ons bekend dat u een beperkte postvoorziening wilt handhaven door het oprichten van servicepunten. Deze servicepunten zullen echter een zeer beperkt assortiment aanbieden. Bovendien is onduidelijk of kleinere tabaks- en gemakswinkels kunnen voortbestaan na deze verkleining van het productaanbod. Uit de tabaksbranche vernemen wij dat naar schatting het merendeel van de tabaks- en gemakswinkels ernstig in hun voortbestaan wordt bedreigd. Sluiting van deze winkels betekent verlies aan directe en indirecte werkgelegenheid en verdwijning van een belangrijke voorziening in wijk of dorp.

Om deze redenen verzoeken wij u in uw plannen rekening te houden met het belang van de postkantoren en -agentschappen voor leefbaarheid en vestigingsklimaat in dorp en stad. Wij rekenen op uw constructieve opstelling richting de gemeenten die het hier betreft. Tevens gaan wij ervan uit dat u hen tijdig informeert en in overleg treedt met de gemeenten die daar prijs op stellen. Hopelijk kan door goed overleg een voor ieder aanvaardbare oplossing gerealiseerd worden.

Een afschrift van deze brief wordt verzonden aan de Tweede Kamer en aan de Staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat.

VERENIGING VAN NEDERLANDSE GEMEENTEN

mr. G.R. de Goede,
directeur Fysieke en Economische infrastructuur

Brief aan Tweede Kamer

Vaste Commissie voor verkeer en waterstaat en vaste Commissie voor economische zaken uit de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Postbus 20018
2500EA DENHAAG

14 september 2001

Hierbij ontvangt u een afschrift van onze brief aan de Postkantoren B.V. over de postagentschappen. Wij maken ons grote zorgen over de gevolgen van het verdwijnen van 1.300 postagentschappen voor de werkgelegenheid en de leefbaarheid in wijken en dorpen. Hoewel wij ons ervan bewust zijn dat uw en onze mogelijkheden tot bijstelling van de beleidsvoornemens van de Postkantoren B.V. beperkt zijn, vragen wij toch dringend aandacht voor de gevolgen van deze aantasting van het voorzieningenniveau.

Helaas bieden de Postwet en samenhangende besluiten weinig mogelijkheden om de Postkantoren B.V. aan te spreken. Hierin zijn immers geen kwalitatieve voorwaarden opgenomen voor de serviceverlening van de Postkantoren B.V. Gezien de publieke functie die de Postkantoren B.V. vervult, is dit spijtig. Slechts een kwantitatief criterium, namelijk het aantal postafgiftepunten, is vastgelegd in het Besluit Algemene Richtlijnen Post (BARP), artikel 2.11. Om deze reden wil de Postkantoren B.V. wel een aantal servicepunten handhaven. Wij vrezen, met de brancheorganisaties, dat deze servicepunten een te beperkt productaanbod hebben om vergelijkbaar te kunnen worden geacht met de huidige agentschappen. Zo maakt bijvoorbeeld de Postbank geen deel meer uit van deze nieuwe formule en is ook het aantal posthandelingen zeer beperkt. De zeer geringe (variabele) vergoeding die de houders van de huidige agentschappen voor de nieuwe formule kunnen ontvangen, zal in veel gevallen onvoldoende zijn om de winkel in stand te houden.

Sluiting van veel (vooral kleinere) tijdschriften-, tabaks- en gemakswinkels dreigt. Omdat dit een afname zou betekenen van het voorzieningenniveau en daarmee van de leefbaarheid en het investeringsklimaat in wijken en dorpen, steunen wij de oproep van individuele gemeenten, brancheorganisaties en ouderenbonden om dit beleid van de Postkantoren B.V. te verzachten en zo nodig bij te stellen.

VERENIGING VAN NEDERLANDSE GEMEENTEN

dr. W. Kuiper,
lid directieraad

Artikel in het maandblad van de VNG - januari 2002

Sluiting Postkantoren klap voor wijk en dorp

Servicepunten schamele vervanging

MARTEN MUSKEE De sluiting van kleine postkantoren is een klap voor de toch al verslechterende positie van de kleine detailhandel in wijken en buurten. Ze ondermijnt de sociale samenhang en bezorgt ouderen en gehandicapten grote problemen. Postkantoren BV zou er beter aan doen juist in het gat in de markt te springen, vinden de betrokkenen. De Postbankwet uit 1985 kan het tij misschien keren.

Postkantoren BV (eigendom van de Postbank en PTT) is bezig met een reorganisatie. De uit het voormalige staatsbedrijf ontstane onderneming wil het aantal postkantoren terugbrengen tot 902 grote kantoren, twaalfhonderd servicepunten en duizend eenvoudige verkooppunten. In de afgelopen periode zijn diverse postagentschappen omgezet in servicepunten. Wie een geldtransactie wil verrichten of bijvoorbeeld een visvergunrting aan wil vragen moet in het vervolg naar het centrum van de stad of naar een verderop gelegen woonkern.

Onrust
De sluitingen en omzettingen leiden tot onrust bij winkeliers, burgers en bestuur. P. van Zelm runt in Leiden een gemakswinkel plus een postagentschap. Als ondernemer begrijpt zij de filosofie van de Postbank niet. 'Postkantoren BV biedt mij een nieuwe formule aan onder de naam Servicepunt. Die service bestaat uit een bord van zeventig bij honderd centimeter waaraan mapjes met postzegels hangen. Ik mag niet eens meer postpakketten retour zenden. Ik heb een verzorgingsgebied van ruim negenduizend klanten, onder wie veel ouderen en invaliden.' Een handtekeningenactie leverde al drieduizend handtekeningen op plus honderd individuele klachtenbrieven. Van Zelm: 'Mijn postagentschap draait heel goed, maar dat maakt de Postbank niets uit. Die vertelt me dat de omschakeling naar een servicepunt gewoon doorgaat. Wanneer in mijn buurt een supermarkt zou zitten, zou ik open mogen blijven. Zelfs als ik geen omzet zou draaien. Als ondernemer snap ik dat niet. Rondom mijn postkantoor zijn allerlei winkels waar veel mensen komen. De Postbank kijkt volgens mij niet naar de herindeling per gebied en houdt zeker geen rekening met een economische verantwoordelijkheid, laat staan met een sociale of maatschappelijke.

Zelfstandig
'Oudere burgers moeten volgens de politiek zolang mogelijk zelfstandig blijven en de automobiliteit moet worden teruggedrongen. Dat kan mede door de winkels in de wijk te houden. Ik heb geen parkeermeters voor de deur en ben goed bereikbaar terwijl in het centrum een slecht draaiend en moeilijk bereikbaar kantoor openblijft. Die keuze valt niet te beredeneren. Ik heb een brief naar de Tweede Kamer gestuurd met het verzoek de reorganisatie te stoppen.' De Tweede Kamer lijkt inmiddels terug te komen op het vestigingsplan voor postkantoren. Staatssecretaris De Vries van Verkeer en Waterstaat gaf de Postbank in april vorig jaar de vrijheid om de reorganisatie door te voeren. Zij zou geen zeggenschap meer over de bank hebben. Kort voor het kerstreces bleek dat een Kamermeerderheid daaraan twijfelt. Een oplettende burger heeft namelijk artikel 12 van de Postbankwet uit 1985 herontdekt. Daarin staat dat de Postbank gebruik moet maken van postinrichtingen die door Verkeer en Waterstaat worden aangewezen. Hoewel De Vries heeft aangegeven dat het artikel niet voor dit doel is opgesteld, eist een Kamermeerderheid dat hij de Postbankwet toch gebruikt om de sanering van postkantoren voorlopig stil te leggen.

De VNG deed vorig jaar al een beroep op de Tweede Kamer om het tij te keren. De VNG maakt zich zorgen over de reorganisatie van postagentschappen omdat het de leefbaarheid en het voorzieningenniveau van wijken en kleine kernen aantast. Zij denkt dat de herontdekte Postbankwet perspectieven biedt. De Postbank is een voormalige staatsonderneming waarop de Postbankwet van toepassing is. De Postwet heeft betrekking op postkantoren en dié wet dicteert de PTT hoeveel afgiftepunten het bedrijf moet onderhouden. Door postagentschappen om te zetten in servicepunten houdt de PTT zich aan de Postwet. Overigens betwijfelt de VNG of de PTT voldoende plekken kan vinden om servicepunten in te richten. Niet alle ondernemers zullen automatisch omschakelen van een postagentschap naar een servicepunt. In dat geval heeft de PTT een wettelijk probleem omdat het bedrijf dan niet voldoet aan de Postwet. Postkantoren BV zegt dat een verkeerd beeld wordt neergezet: er komen juist meer plekken bij dankzij de servicepunten. Die omschakeling levert echter wel twee problemen op. In de eerste plaats wordt het assortiment enorm beperkt doordat de postbankfunclie plus een deel van de postfuncties wegvallen. Tweede probleem is dat de vaste vergoeding (voor de huur en het personeel) voor de ondernemer verdwijnt. Hij krijgt nog slechts een variabele vergoeding per verkocht product en valt daardoor grotendeels terug op inkomsten alleen uit zijn gemakswinkel (rookwaar, tijdschriften of kantoorartikelen). De kans failliet te gaan, neemt daardoor toe.

Als het postagentschap wegvalt, krijgen de andere buurtwinkels het moeilijker. De loop raakt uit de straat, het ondernemersklimaat verslechtert en mogelijk verdwijnen ondernemers. Naast dat economische aspect speelt ook het sociale element een grote rol. Waar kunnen de burgers terecht, die moeite hebben met het verrichten van bankhandelingen of met het invullen van formulieren? Waar moeten de mensen heen die bang zijn om geld te pinnen (als er al een pinautomaat in de wijk staat)? Ouderen en gehandicapten moeten straks vanuit de buitenwijken en woonkernen naar het centrum of de stad reizen om hun nieuwe pasjes op te halen. Bovendien vervalt de sociale functie van het postagentschap als ontmoetingsplaats voor wijkbewoners. De VNG vraagt zich af of het Rijk wel voldoende kwaliteitseisen heeft gesteld vanwege de publieke functie. Bij dit soort vraagstukken gaat het immers niet alleen om de kwantiteit.

Onvoorstelbaar
'Het is onvoorstelbaar dat een geprivatiseerde instelling zo ver mag gaan op kosten van mensen die de Postbank groot hebben gemaakt, zegt een gedreven Van Zelm. Straks moet de klant net als nu al in het noorden gebeurt, betalen om zijn eigen geld op te halen. Een bedrijf dat aan de VSB Bank is gelieerd plaatst daar pinautomaten en vraagt € 1,59 voor iedere keer pinnen. Ik vroeg de Postbank om dan in ieder geval een pinautomaat in de wijk te plaatsen. Het antwoord luidde: "Daar beginnen we niet aan want er is te weinig concurrentie van andere banken".' 'Op zich zou ik kunnen weigeren een servicepunt in te richten maar dat kan ik tegenover mijn klanten niet maken. Dan moeten ze zelfs voor postzegels twintig minuten naar de binnenstad lopen. Zijn ze eenmaal bij het postkantoor dan staan er lange wachtrjen en is de dienstverlening ver te zoeken. Wij helpen de mensen tenminste nog die moeite hebben met het invullen van formulieren. Zo verdwijnt weer een stukje van het toch al magere sociale gevoel dat nog bestaat. De klanten voelen zich op een zijspoor gezet. Een andere rekening openen helpt niet want het probleem blijft bestaan.'

SRV-wagen
De Leidse wethouder M.H. Schultz van HaegenMaas Geesteranus, lid van de VNG-commissie Lokaal Economisch Beleid: 'Net als andere steden heeft ook Leiden met het probleem te maken. Daarom hebben de G21 gezamenlijk gereageerd richting kabinet en Postbank. Met het verdwijnen van de agentschappen verliezen gemeenten een deel van de o zo belangrijke dienstverlening op wijk- en dorpsniveau. Winkels vormen mede het kloppend hart van een wijk, ook in sociaal opzicht. Veel financiële dienstverleners zijn al uit de wijk verdwenen. De Postbank moet juist in dat 'marktgat' op wijkniveau springen. Dat levert nieuwe cliënten op en dat zijn niet alleen maar ouderen en gehandicapten. Je kunt de Postbank niet verbieden net als andere ondernemers strategische posities in te nemen, maar is het strategisch om een gat in de markt niet op te vullen? Serviceverlening op wijkniveau kan ook via bijvoorbeeld een bankbus, net als de SRV-wagen, of via tijdelijke opening van kantoren.'

Ondersteunend beleid
Leiden is op zoek naar ondersteunend beleid om buurtwinkels in de wijk te behouden of te krijgen en zo het dienstverleningsniveau op peil te houden. Daarbij wordt gedacht aan een verplaatsingssubsidie. Een winkel mag zelf geen financiële steun krijgen vanwege de oneerlijke concurrentie. 'We moeten de ondernemers enthousiasmeren', vervolgt de Leidse wethouder. 'Daarnaast proberen we de "kleintjes" te groeperen in een soort van wijkwinkelcentrum. Probleem is dat wijkwinkels het steeds moeilijker krijgen door de maatschappelijke ontwikkelingen. Oplossingen zoekt Leiden bijvoorbeeld in een combinatie van een wijkwinkel met een bejaardencentrum of door de functie van de wijkwinkelcentra te versterken. Het gaat om het creëren van een goed ondernemersklimaat waardoor de bedrijvigheid en leefbaarheid in de wijk gewaarborgd blijven.'

terug naar het overzicht

U kunt uw bijdrage zenden of opmerkingen kwijt door op de onderstaande envelop te klikken
U belandt dan op ons reactie formulier: