terug naar "alles over het KNSF-terrein"
7-april-2004

De vervuiling van het KNSF-terrein

De visie van een 'insider'

Muideninfo sprak deze 'insider', die als geen ander de activiteiten van de kruitfabriek kent. En volgens hem is het terrein niet of nauwelijks vervuild. Als je dan geen huizen bouwt hoef je niet te saneren, en als je niet hoef te saneren hoef je geen huizen te bouwen om de sanering te betalen. En kan Muiden gewoon zelf uitmaken of er, en waar er, gebouwd gaat worden.


Een beetje geschiedenis:

De kruitfabriek bestaat ruim 300 jaar. Zij werd oorspronkelijk gesticht op de plek waar nu het voorterrein is, en later uitgebreid tot de huidige omvang. Oorspronkelijk maakte men zwart buskruit. Dit bestaat uit houtskool, salpeter en zwavel. Deze drie stoffen werden gemengd en fijngemalen en in korrel- of poedervorm afgeleverd. Na 1900 is men naast zwart buskruit ook het zogenoemde rookloos buskruit gaan fabriceren. Daartoe werd de fabriek toen flink uitgebreid tot de huidige grootte.

Rookloos buskruit bestaat voor 96% uit genitreerde katoen, het zogenoemde schietkatoen (nitrocelluloze). Door middel van diverse additieven en oplosmiddelen, zoals alcohol, aceton en ether wordt hiervan een pasta gemaakt en deze wordt in bepaalde vormen geperst en gesneden tot korrels van diverse grootte. Later werd ter verbetering van de geleidbaarheid om deze korrels een laagje grafiet aangebracht. Daarmee zijn de stoffen genoemd die, vanuit het productieproces, eventueel tot verontreiniging van het terrein aanleiding zouden kunnen hebben gegeven.

Bodemverontreiniging:

De verontreiniging van de productie van zwart buskruit, die omstreeks 1955 is gestopt, is te verwaarlozen. Als er wat in de grond terecht zou zijn gekomen, dan is dit door het grondwater geheel uit elkaar gevallen, en is het salpeter eruit gespoeld.
Heel vroeger nam men het niet zo nauw met het vernietigen van afvalkruit of misproductie. Er werd achter een productiegebouw een gat gegraven en stopte daarin men het afvalkruit. In de jaren vijftig besefte men dat dit niet langer kon en besloot men om alle afvalkruit te gaan verbranden. Eerst op een hoek van het terrein, later op een brandeiland, achter waar nu de Maxis is. Hiervoor waren de vergunningen aanwezig.
Nog later, in de jaren zestig zijn alle plaatsen, waarvan met wist of vermoedde dat er afvalkruit begraven was, schoongemaakt, op initiatief van de toenmalige directeur, de heer W. de Vries.
Het enige kruit wat nu nog op het terrein aanwezig zou kunnen zijn, zijn enige losse korrels die tijdens het interne transport zijn gemorst en voornamelijk langs de wegen terecht zijn gekomen. Aangezien op gezette tijden alle wegen met een veeg /zuigmachine werden gereinigd kan het niet anders of deze hoeveelheid is te verwaarlozen.

Ook van het rookloze kruit is weinig of niets in de bodem aanwezig.

Koolwaterstoffen

Om het schietkatoen te bewerken zijn koolwaterstoffen nodig, zoals alcohol, aceton en ether. Deze werden teruggewonnen, en na destillatie hergebruikt.
De oplosmiddelen werden opgeslagen in tanks, die gelegen zijn in vloeistofdichte betonbakken. Het transport van de stoffen geschiedt door middel van bovengrondse leidingen. Alle oude leidingen en tanks, die zich vroeger onder de grond bevonden, zijn verwijderd en afgevoerd. Verder leidingwerk is in de grond niet aanwezig, met uitzondering van waterleidingen en elektriciteit en signaleringskabels. Verder lopen alle leidingen bovengronds, al dan niet in kabelgoten.

Ammoniumnitraat

Naast nitro-celluloze kruit heeft men tot circa 1966 ook springstoffen vervaardigd. Deze zogenoemde mijnpatronen, die gemaakt werden voor mergelgrotten in Limburg en voor sloopbedrijven, bestonden voornamelijk uit ammoniumnitraat. Deze stof lost in water op en tast het milieu niet aan. Met het afval werd ook zorgvuldig omgesprongen. Uiteindelijk werd dit verbrand.

Trinitrotolueen

Ook fabriceerde men tot 1966 voor de aardoliemaatschappijen kokers gevuld met T.N.T. (trinitrotolueen), bedoeld voor geologisch onderzoek.
Dit T.N.T. werd gesmolten uit munitie uit de tweede wereldoorlog. Deze granaten en ook bommen werden leeggesmolten en het gesmolten T.N.T. werd in de kartonnen kokers gespoten.

Bij verbouwings- en graafwerkzaamheden op het terrein, op het meest oostelijk gelegen gedeelte, kwam men nog wel eens wat T.N.T. tegen in de grond. Naast de gebouwen 12 en 60 waren de smeltplaatsen. Al dit afval is opgeruimd en verbrand. Het is onwaarschijnlijk dat er nog enig T.N.T. in de grond aanwezig is.

Waterverontreiniging:

Indien de bodem verontreinigend zou zijn, zou dit in een moerassig gebied als de het KNSF-terrein zeker in het slootwater terug te vinden moeten zijn. Daarom is in 1989 door het laboratorium van Naarden Chemie een analyse gedaan van verscheidene water monsters. Daarbij bleek de concentratie van verontreinigende stoffen, zoals magnesium, zink, koper, tin en lood (zware metalen) onder de detectiegrens te liggen! De afwezigheid van waterverontreiniging bevestigt dus bovengenoemde conclusies.

Aanwezigheid munitie

In 1947 vond bij het lossen van granaten een explosie plaats waarbij 17 mensen het leven lieten.
Naar aanleiding hiervan is de aanvoer van munitie gestaakt. De explosie zorgde echter voor een verspreiding van zowel scherpe (met ontsteekmechanisme) als niet-scherpe (zonder ontsteekmechanisme) granaten als losse ontsteekmechanismen over honderden meters, vooral ten oosten van de fabriek. De explosie, die op het Kruitpad, buiten het afgesloten terrein van de kruitfabriek, plaatsvond, ter hoogte van de Kogge, was enorm. Nog steeds komt men bij graafwerkzaamheden nog wel eens een granaat tegen. De granaten bevinden zich voornamelijk in de ZO-hoek. Verder dan enkele tientallen meters voorbij het bungalowtje (Kruitpad 6) is niet veel meer aan granaten te vinden.
Uiteraard zijn de granaten ook in de Muider trekvaart en de sloten terecht gekomen.
De sloten zijn jaarlijks geschouwd, en geschoond. Hierdoor zijn daarin weinig of geen granaten meer aanwezig. Op de bodem van de Muider trekvaart liggen de granaten echter nog.

Wegonderhoud

Er is ongeveer 5 km weg aangelegd op het terrein. Deze paden, door het bos, zijn aangelegd met behulp van vliegas. Daarop lagen rails voor het interne transport. Vanwege de slappe ondergrond was het noodzakelijk om geregeld deze paden op te hogen en dan de rails daar weer bovenop te leggen. (Vliegas is een in de wegenbouw gebruikelijke grondstof - red. muideninfo.)
Een vrachtschipper voer die vliegas aan en verzorgde de ophogingen, dit ging jaar in jaar uit door. Wanneer een schipper met vliegas aankwam, werd de inhoud van zijn schip eerst gekeurd, en gecontroleerd op verontreiniging alvorens hij kon gaan lossen. Deze vliegas werd opgevangen uit schoorstenen van kolencentrales, en niet van verbrandingsovens en dergelijke die gevaarlijke stoffen kunnen bevatten.

Bij graafwerkzaamheden bleek dat deze paden tot circa 2 tot 2,5 meter diep in de grond zijn gezakt en circa 4 tot 5 meter breed waren geworden. Dus spreekt men alleen wat de wegen betreft over circa 50.000 m3 vliegas. Hierbij is niet geteld het voorterrein en andere pleinen op het terrein.

Ten onrechte wordt er nu gesproken over slakken, waarmee de wegen zouden zijn aangelegd. Dit is onwaar. In verband met de fabricage van zwart buskruit was men als de dood voor slakken en andere verontreinigingen, zoals kiezel of zand. Wanneer dit in een kruitmolen terecht zou komen, zou dit een enorme ramp betekenen.

Overig:

Alle afval uit werkplaatsen en laboratoria en dergelijke werd in vaten opgevangen en volgens de regels afgevoerd.

Tenslotte:

Toen Muiden Chemie failliet ging (1990) werd er met de KNSF, Muiden Chemie, en deskundigen een inventarisatie gemaakt van de eventuele bodemverontreinigingen. Bij dit bezoek hebben personeelsleden aangegeven waar volgens hen verontreinigingen waren. Het bleek erg mee te vallen. Zo was er van 25 ton stookolie helemaal niets meer terug te vinden.
Van deze inventarisatie moet een rapport zijn. De KNSF beschikt zeker daarover, en het ministerie van VROM zou er ook over moeten beschikken.

terug naar "alles over het KNSF-terrein"

U kunt uw bijdrage zenden of opmerkingen kwijt door op de onderstaande envelop te klikken
U belandt dan op ons reactie formulier: